برای دانلود فایل پی دی اف کلیک کنید
آسیب شناسی روابط ایران و چین
الف- مقدمه:
نظر به توسعه سریع روابط دوکشور ایران و چین ، مناسب است مواردی در باب ملاحظات امنیتی و آسیب شناسی روابط دو کشورمدنظر کارشناسان و تصمیم گیران قرارگیرد .
ب- متن:
- تعمیق سریع روابط و عدم ایجاد زیر ساخت های مناسب
اقتصاد ، صنعت و تجارت ایران در دهه های گذشته و بویژه پیش از انقلاب اسلامی،ارتباط تنگاتنگی با اروپا داشته و شرکتهای متعدد ایرانی و اروپایی با یکدیگر در ارتباط بوده اند. افراد و گروههای بسیاری در اروپا تحصیل کرده بودند و با فرهنگ، زبان و قوانین اروپاییان آشنایی کافی داشتند و از این رو مشکل حقوقی، امنیتی یا هر مشکل دیگری به اتکای سالها ارتباط و شناخت مسایل تا حدود زیادی شناخته شده و قابل مدیریت بود ، اما طی سالیان اخیر بالاخص در دوران تحریمهای ناجوانمردانه غرب علیه کشور، به ناگزیر رو به سوی کشور چین گردانده شد و به یکباره بخش عمده صنعت، تجارت و اقتصاد ما درگیر چین گردید، در حالی که آشنایی ایرانیان با چین بسیار محدود بوده و تعداد ایرانیان تحصیل کرده در چین بسیار کم هستند و معدود هستند کسانی که با فرهنگ، زبان، قوانین و شیوه های عمل نهادهای امنیتی و حقوقی در چین آشنایی داشته باشند .لذا مشکلات متعددی در این بین برای ایرانیان به وجود آمده و به دلیل ارتقاء یکباره روابط تجاری ما با چین زیر ساختهای کافی در این خصوص به قدر کافی شکل نگرفته است . از این رو، چین به مدد قدرت نویافته خود در برخی زمینه ها بر ما مسلط شده و از سالها قبل زیرساخت های مناسب را برای این کار با کشورهای مختلف دنیا آماده ساخته است.
- عدم تسلط بر قوانین و مقررات و بازتاب های امنیتی
در حال حاضر با وجود اختلافات و دعاوی قضایی بسیار مابین تجار ایرانی با طرفهای چینی کمتر کسی را می توان یافت که به قوانین قضایی چین مسلط باشد و بتواند به کمک تجار ایرانی بشتابد. در سایر زمینه ها هم موضوع به همین منوال است و از بعد امنیتی نیز ما در مقابل این کشور کاملا بی دفاع هستیم چرا که ضمن جهل کامل نسبت به زبان، فرهنگ و شیوه های عمل ایشان در حال حاضر تعداد زیادی از اتباع چین را در کشورمان پذیرایی می کنیم (بر اساس آمار روزانه حدود ۱۴۰۰ نفر از اتباع چین وارد ایران می شوند و همواره جمعیتی در حدود ۴۰۰۰۰ نفر از اتباع چین در ایران حضور دارند).
یک نیروی امنیتی یا یک مامور سرویس چینی برای ارتباط با سرشاخه خود نیازی به استفاده از کدهای رمزگذاری شده با زبان محلی ندارد و صرف استفاده از زبان چینی توسط ایشان ما را در کنترل و رهگیری آنان بی دفاع می کند. عدم آشنایی سیستمهای امنیتی ایرانی با فرهنگ و زبان، آداب و رسوم و شیوه های عمل و حتی روش تفکر چینی ها ازسیستم دفاعی ما موجودی کاملا بی دفاع ساخته است.
- ورود به ایران با ویزای فرودگاهی و اقامت آسان برای اتباع چین
در حال حاضر اتباع چینی در بدو ورود می توانند ویزا دریافت نمایند و به شکل معمول کنترل جدی ای بر اقامتهای چینی طولانی مدت ایشان صورت نمی گیرد. اتباع چین هر از گاهی در ایران اقامت های طولانی مدتی دارند و حتی مشغول به کار می شوند بدون اینکه از رویه های معمول مجوز کار دریافت کنند و کنترل و نظارت بر کار و اقامت ایشان در ایران معمولا مقطعی و سطحی صورت میگیرد. حتی در مواردی چینی ها به روشهایی برای دور زدن قوانین اقامتی ایران دست یافته اند و به خوبی این تجربیات را با یکدیگر به اشتراک می گذارند.
این در حالی است که شرایط برای دریافت ویزا و اقامت در چین برای ایرانیان هر روز سخت تر می شود و دولت چین طی سالهای گذشته مدام قوانین و موانع جدیدی را برای صدور ویزا و اقامت ایرانیان اعمال می کند.
- اقامتگاههای بدون مجوز و نظارت
بر اساس قوانین کشور هر کدام از اتباع خارجی که در ایران حضور داشته باشند بایستی در مدت اقامت خود در ایران در هتل یا مهمانسراهای دارای مجوز ساکن باشند و هتلداران موظف به ارائه گزارش و کپی پاسپورت مهمانان خود به نیروی انتظامی هستند .این در حالی است که در حال حاضر حدود چهل مرکز اقامتی غیر مجاز توسط اتباع چین در شهر تهران و تعدادی در سایر شهر ها ایجاد شده که عمدتا اتباع چینی اقدام به خرید یا اجاره املاک مسکونی نموده و با ارائه سرویس غذای چینی و اقامت ارزانتر، هموطنان خود را به آنجا دعوت می کنند.
قابل توجه است که ذاتا چینی ها در هرکجای جهان که باشند علاقه عجیبی به ایجاد کولونی دارند و مراکز خاص تجمع چینی ها را ایجاد می کنند (ایجاد “چاینا تاون” یا شهر چینی ها در کشورهای مختلف جهان نمونه هایی از این تجمع هاست)، ولی در ایران این مراکز تجمع چینی ها کاملا بدون نظارت و حتی بعضا کاملا ناشناخته است. در بسیاری از این مراکز اموری غیرقانونی و خارج از ضوابط رواج دارد و عملا هیچ نظارتی بر آنان اعمال نمی شود و این مراکز به راحتی می توانند به کانونی برای هدایت و انجام اعمال واقدامات بیگانه تبدیل شوند.
- مسلمانان چینی و نفوذ گروههای افراطی در برخی مناطق مسلمان نشین
در حال حاضر جمعیتی بین ۳۰ تا ۷۰ میلیون مسلمان در چین زندگی می کنند و عمده این جمعیت در مناطق کمتر توسعه یافته ساکن هستند و اعتراضات همیشگی مسلمانان چین به دولت مرکزی مبنی بر عدم توسعه متقارن و متناسب در قسمتهای مسلمان نشین چین همواره در صدر اخبار بوده و هر از چندی اعتراضات مسلمانان چین در این حوزه ابعاد خشونت آمیز پیدا کرده است . با توجه به سرکوب سنگین این اعتراضات از سوی دولت مرکزی، نارضایتی ها شکل عمیقتر و مخفیانه تری به خود گرفته و در آینده برای چین تهدید بزرگی محسوب خواهد شد. گروهها و هسته های اعتراضی در هر برهه ای عملیات تروریستی را در ایستگاههای قطار یا مراکز جمعیتی انجام می دهند و اخیرا داعش نیز در این مناطق اقدام به جذب نیرو و ایجاد ارودگاههای آموزشی نموده که اخبار آن بازتاب وسیعی داشته است.
- حضور مبلغین مذهبی و نقش پر رنگ کشور عربستان در چین
با توجه رشد و توسعه چین که بسیار سریع اتفاق افتاده است، مبلغان مذهبی در ادیان مختلف در چین اقدام به تبلیغ و جذب پیرو نموده اند. به شکلی که در مدت یک سال مبلغان مسیحی موفق به جذب حدود یکصد میلیون چینی به دین مسیحیت شده اند. در حوزه اسلام، مبلغان کشور عربستان به شکل وسیعی در این کشور فعال هستند و دین اسلام را با قرائت وهابیگری در این کشور رواج می دهند. از سوی دیگر، دولت چین نیز با رواج اسلام با شکل وهابی آن مشکل جدی ای ندارد و به شکل خاص از ترویج شیعه گری جلوگیری می کند (دولت چین معتقد است که تنها فرقه اسلام که داعیه حکومت دارد شیعه است و وهابیت برای دولت مرکزی خطر کمتری دارد). دولت عربستان برنامه های وسیعی را برای گسترش و ترویج وهابیت در چین پیگیری می کند و به کمک دلارهای نفتی هزینه های سرسام آوری را در این راستا صرف می کند. این در حالی است که طرف ایرانی در چین هیچگونه کنترل امنیتی بر فعالیت های وهابیگری و افراطی ضد ایرانی در میان مسلمانان چینی ندارد.
ج- جمع بندی:
نیروهای تربیت شده عربستان در کشور چین به سادگی با اتکای به غیبت و ضعف شناختی نیروهای امنیتی کشورمان در مقابل چین و به مدد عدم حساسیت و نبود کنترل و نظارت کافی بر مراکز تجمع وعملکرد اتباع چین در ایران، ممکن است که در شرایطی خاص بتوانند کشورمان را آماج جمع آوری اطلاعات و اقدامات امنیتی و حتی حملات تروریستی قرار دهند. به زبان دیگر، خیلی دور از واقعیت نیست که تصور کنیم ممکن است سرویس وهابی ها و هم پیمانان آنان، جنگ را نه تنها از طریق کشورهای مجاور که همچنین از طریق کشور دوست و همراه، یعنی چین به داخل خاک ما بکشانند و با این فرض، واضح است که در صورت عدم تدبیرسریع، ضربه پذیر خواهیم بود.
د- پیشنهادات:
- از آنجائی که کشور چین با سابقه تمدنی چندین هزار ساله با آنچه به طور معمول می شناسیم متفاوت است و شیوه های عمل یک چینی کاملا با ایرانیان فرق می کند ، قدم اول برای انجام کنترل و مراقبت بر ایشان، داشتن شناخت عمیق از شیوه های تفکر و تصمیم گیری و عمل آنان است که این امر تمرکز مطالعه و پژوهش های امنیتی روی چینی ها را ضروری می سازد.
- برگزاری کلاسهای آموزش زبان چینی، چین شناسی، آشنایی با فرهنگ چین و روش های تعامل و مذاکره با چینی هابرای نیروهای مرتبط و هدایت تجار و کارافرینان ایرانی حول منافع و محورهای امنیت ملی.
- شناسایی سریع مراکز تجمع چینی ها در تهران و شهرستان ها و شناسنامه دار کردن یا تعطیلی آنها به شکلی که فعالیتهای ایشان بتواند مورد نظارت و کنترل امنیتی قرار بگیرد.
- اعمال نظارت دقیق تر بر ورود و خروج و اقامت اتباع چین به شکلی که عدم دریافت مجوزهای کار و اقامت در هنگام خروج از کشور منجر به اعمال جریمه هایی گردد و عملا کارکرد و تحرک ایشان در ایران به نوعی تحت کنترل باشد .
- اجباری کردن مراجعه اتباع چینی به مراکز پلیس برای درج مشخصات و محل اقامت خود در دوره ای که در کشور ایران حضور دارند و نظارت قوی تر بر مجوز کار چینی ها در کشور.
- ایجاد مراقبت های لازم به منظور اشراف اطلاعاتی بیشتر بر مسلمانان و اهالی سین کیانک که به منظور گردشگری و یا کار و تجارت به جمهوری اسلامی تردد دارند و یا از طریق ایران عازم مقاصد بعدی هستند.
با سپاس و امتنان